Feestdagen verkend: Pesach

Vrijdagavond 30 maart 2018 is het Sederavond, het belangrijkste ritueel van Pesach, wat dit jaar duurt tot zonsondergang op zaterdag 7 april. Tijdens Pesach wordt de Uittocht van Egypte herdacht, en dat betekent dat tijdens Pesach de vrijheid wordt gevierd die de Israëlieten tegemoet gingen toen zij vluchtten uit Egypte.

Het verhaal
Nadat Jozef in Egypte was gestorven werden de Israëlieten talrijker in Egypte. De nieuwe farao, die Jozef niet had gekend, was bang dat zij in geval van oorlog tussen Egypte en een ander land, partij voor de vijand zouden kiezen en maakte hen tot slaven. Hij besloot daarnaast om alle pasgeboren jongetjes van het Hebreeuwse volk te laten doden.

Eén baby werd echter verstopt en gevonden door de dochter van de farao. Zij noemde hem Mozes en zorgde voor hem. Toen hij volwassen was, vluchtte hij naar Midian, nadat hij een Egyptenaar had doodgeslagen. In Midian stichtte hij een gezin en had een ontmoeting met God, die hem de opdracht gaf om bij de farao de vrijlating van de Israëlieten te eisen. Dit deed hij, en na de gruwel van de tiende plaag stuurde de farao hen weg.

Advertisement

Feestdagen verkend: Poerim

Het boek Esther, waar de viering van Poerim op gebaseerd is.

Het verhaal
Koning Ahasveros verstootte zijn vrouw Vashti, omdat zij niet aan zijn bevelen gehoorzaam was. Hij besloot om een nieuwe vrouw uit te zoeken, en na een schoonheidswedstrijd van maanden nam hij Esther – die eigenlijk Hadassa heet – aan tot zijn vrouw. De oom van Esther, Mordechai, had haar aangeraden een andere naam aan te nemen, zodat het niet bekend zou zijn dat zij eigenlijk joden waren. Mordechai redde het leven van de koning door aan Esther te vertellen dat hij weet had van een plan voor een aanslag op de koning. Doordat Esther dit aan de koning vertelde, konden de beramers van het plan worden gedood.

Haman
Vervolgens stelde koning Ahasveros een nieuwe rechterhand aan: Haman, de zoon van Hammedatha, de Agagiet. Iedereen in het koninkrijk knielde voor hem, behalve Mordechai. Wanneer Haman daar lucht van kreeg, wilde hij alle joden in het rijk vermoorden, en vaardigde een wet uit met de stempel van de koning. Deze wet gebood iedereen in het rijk om op de dertiende van de maand Adar, de hand aan de joden te slaan en hun bezit te plunderen. Mordechai las het uitgezonden gebod en stelde Esther hiervan op de hoogte. Zij vroeg hem om samen met de rest van het joodse volk drie dagen te vasten voor haar, waarna ze zelf naar de koning zou gaan – iets wat tegen de wet was.

Feestdagen verkend: Tu Bishvat

Het Nieuwjaar van de Bomen
Zonsondergang vandaag tot zonsondergang morgenavond is het Tu Bishvat, ook wel het Nieuwjaar van de Bomen (Rosh ha’shanah la’ilanot). Deze dag is bedoeld om stil te staan bij de natuur en het vieren van de bomen. Dit wordt gedaan door het planten van nieuwe bomen en door verschillende soorten gedroogd fruit en noten te eten.

De dag valt op de vijftiende van de maand Shvat (het ‘tu’ in ‘Tu Bishvat’ staat voor de numerieke waarde van de letters tet en vav, die samen vijftien maken) en wordt genoemd in de Mishnah als één van de dagen waarop een bepaald ‘nieuw jaar’ begint. In vroegere tijden was het voor de boeren belangrijk om deze dag te onthouden, zodat ze precies wisten wanneer ze hun geoogste fruit naar de tempel moesten brengen om te kunnen worden geofferd als eerste fruit van het vierde jaar. Het was in principe niet meer dan de datum waarop een nieuwe agrarische cyclus zou beginnen te lopen.

Feestdagen verkend: Chanoekah

 

Chanoekah
Chanoekah staat weer voor de deur, en daarmee ook het besef dat ik als beginnend studente Hebreeuwse taal en cultuur, eigenlijk geen weet van de oorsprong van dit achtdaagse joodse feest heb. Omdat ik weet dat ik daarin niet de enige ben, begon ik met een peiling van de associaties die mensen om mij heen hebben wanneer zij het woord Chanoekah horen. Hoewel bij velen woorden te binnen schoten als chanukiyah, sufganiyot, dreidel, kaarsjes en samen zijn, werd ook veelvuldig de link gelegd met de sitcom Friends en door een enkeling werd gesteld dat het een Amerikaanse feestdag is. Nu mijn kennis niet verder gaat dan dat er lichtjes worden aangestoken en er traditionele lekkernijen worden gegeten, besloot ik me te verdiepen in de herkomst van het feest.